Oyuncunun Sanatında Saklı Detaylar: Tiyatro Antropolojisi Sözlüğü

Abstract

Tiyatro 1960 sonrası deneysel arayışlarla, disiplinlerarası etkileşimli bir estetik odağı kazanmıştır. Kendi tiyatro anlayışlarını çağdaş dünyanın yeni bulgularıyla birleştiren avangard tiyatro insanları, 1960’lı yıllardan itibaren tiyatroyu “edimselleşme” sürecine taşımışlardır. Bu sanatçılardan bir tanesi de İtalyan tiyatro insanı Eugenio Barba’dır. Barba, çağdaşları gibi sanat yapmanın en radikal formu olarak canlı performans araştırmalarına yönelmiş ve oyuncu (icracı) odaklı çalışmalar gerçekleştirmiştir. 1960 sonrasında Jerzy Grotowski’nin takipçileri arasında kabul edilen Barba, çağdaş dünyanın antropolojik bulgularıyla tiyatro sanatının iki başat ögesinden birisi olan oyuncunun bedensel olanaklarını geliştirmesine yarayacak icra tekniklerini araştırmıştır. Bu konuda, tiyatro antropolojisi adını verdiği disiplinlerarası araştırma alanı oluşturmuştur. Tiyatro ve antropoloji birlikteliğinin çarpıcı sonuçlarından birisi olan Uluslararası Tiyatro Antropolojisi Okulu (ISTA), tiyatro antropolojisi disiplini üzerine araştırmalar yürütülmesi için 1979 yılında Barba tarafından hayata geçirilmiştir. ISTA, 1970’lerde kültürlerarası tiyatro hareketlerinin ve disiplinlerarası çalışmaların sonucunda doğmuştur. Tiyatro antropolojisi ise, özünde oyunculuğun teknik temellerinin kültürlerarası bir perspektifte araştırmak amacıyla ortaya çıkmıştır. Barba bu yeni disiplini yaygınlaştırmak adına, uzun yıllara yayılan araştırma ve deneysel çalışmalarında elde ettiği bulguları yayına dönüştürmüş ve adı geçen disiplinin kuramsal kaynaklarını da üretmeye soyunmuştur. Nicola Savarese ile birlikte yayınladığı Oyuncunun Gizli Sanatı Tiyatro Antropolojisi Sözlüğü bu alanda önemli bir kaynaktır. Bu bildiride Barba ve Savarese’nin adı geçen çalışması incelenerek alana katkısı ve ortaya koyduğu kuramsal perspektife dikkat çekilmiştir.