Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Ailelerin Psikolojik Sağlamlık Düzeylerinin Stresle Başa Çıkma Düzeylerine Etkisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, özel gereksinimli çocuğa sahip ailelerin psikolojik sağlamlıklarının stresle başa çıkma üzerine etkisinin incelenmesidir. Araştırmanın evreni Samsun’ da yaşayan özel gereksinimli çocuğa sahip aileler olup örneklemi ise Samsun Merkez Atakum, İlkadım ve Havza ilçelerinde yaşayan özel gereksinimli çocuğa sahip 543 ebeveyndir. Bu ailelere basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile ulaşılmıştır. Araştırmada veriler, Demografik Bilgi Formu, Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği ve Stresle Başa Çıkma ölçeğiyle elde edilmiştir. Elde edilen veriler Korelasyon Analizi, Kruskal Wallis H Testi ve Mann-Whitney U Testi ile analiz edilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkiler Pearson Korelasyon Analizi ile belirlenmiştir. Araştırmadaki bulgulara göre özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin pskolojik sağlamlıkları ile stresle başa çıkma düzeyleri arasında anlamlı düzeyde pozitif ilişki olduğu, cinsiyet ve yaşa göre psikolojik sağlamlıkla stresle başa çıkma düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmüştür. Özel gereksinimli çocuğu bulunan ebeveynlerde eğitim durumu yüksek olanların, düşük olanlara ve boşanmamış olanların boşanmış olanlara göre psikolojik sağlamlık ve stresle başa çıkma düzeylerinin yüksek olduğu gözlenmiştir. Anne babalarda önceden psikolojik destek alanların almayanlara göre psikolojik sağlamlıklarının ve stresle başa çıkma düzeylerinin yüksek olduğu görülmüştür. Çocuklarında dil ve konuşma güçlüğü, özel öğrenme güçlüğü, bedensel yetersizlik, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı bulunan velilerin; çocuklarında zihinsel yetersizlik ve otizm spektrum bozukluğu tanısı bulunan velilere göre psikolojik sağlamlık ve stresle başa çıkma düzeylerinin yüksek olduğu görülmüştür. Ailede birden fazla özel gereksinimli çocuğu olmayan ebeveynlerin olanlara göre psikolojik sağlamlıklarının ve stresle başa çıkma düzeylerinin yüksek olduğu gözlenmiştir. Özel gereksinimli bireye sahip ebeveynlerin psikolojik durumları sürekli izlenmeli ve bu ebeveynlerin stres düzeylerinde artış gözlenirse ebeveynlere psikolojik danışma hizmeti sunulmalıdır. Otizm spektrum bozukluğu ve zihinsel yetersizlik tanılı çocuğu bulunan ebeveynlerin psikolojik sağlamlıklarını artırabilmek için sağlanan destek hizmetler artırılabilir.