Ratlarda Akrilamid Nedenli Hematoksisite Üzerine Karvakrolun Koruyucu Etkilerinin Araştırılması

Abstract

Akrilamid (AC), gıdaların yüksek sıcaklıklara maruziyeti sonucu ortaya çıkan kanserojenik etkiye sahip toksik bir bileşiktir. Toksik etkilere bağlı ortaya çıkan sağlık riskleri dikkate alındığında maruziyetin ve zararlı etkilerinin azaltılması veya önlenmesine yönelik proaktif çalışmalar gerekmektedir. Bu çalışmada bitkilerden elde edilen ve monoterpenoid fenolik bir bileşik olan karvakrolun (KAR), AC toksisitesine karşı muhtemel koruyucu etkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Sprague Dawley türü 30 adet erkek rat her bir grupta n=6 olmak üzere 5 gruba ayrıldı. Kontrol grubuna serum fizyolojik verildi. KAR grubuna 21 gün boyunca 100 mg/kg intraperitoneal karvakrol uygulandı. AC grubuna oral gavaj ile 25 mg/kg akrilamid uygulandı. Kalan iki gruba sabit AC dozuna ek olarak düşük ve yüksek doz KAR verildi. Uygulama sonunda ratlardan periferik kan alınarak biyokimyasal analizler gerçekleştirildi. Yapılan analizlerde, AC’nin hematopoietik sistem, hemoglobin ve hematokrit değerleri üzerine toksik etkisine karşı KAR’ın muhtemel koruyucu etkileri değerlendirildi. In vivo AC maruziyeti sonucu periferik kan doku örnekleri ile yapılan analizler ve istatistiki değerlendirmeler eritrosit, trombosit, hemoglobin ve hematokrit değerlerinde AC kaynaklı toksik etki meydana geldiğini gösterdi. Ortaya çıkan bu toksik etkileri önlemek amacıyla uygulanan KAR’ın koruyucu etkileri değerlendirildiğine hematolojik parametrelerde AC toksisitesinin önlendiği ve ölçülen değerlerin kontrole yakın olduğu tespit edildi. Sonuç olarak, AC kaynaklı hematoksisitenin altında yatan mekanizma AC’nin reaktif bir organik bileşik olması nedeni ile amino asitlerin, peptitlerin ve proteinlerin nükleofilik saldırısında etkin rol oynaması sonucu AC’nin oksidatif strese yol açan reaktif oksijen türlerinin aşırı üretimine neden olması olarak açıklanmıştır. Fenolik bir bileşik olan KAR’ın antioksidan özelliği nedeni ile AC kaynaklı ortaya çıkan oksidatif hasarı önlediği düşünülmüştür.