İşlevsel Bir Besin Olan Yulafın Sağlık Üzerine Etkisi

Abstract

İşlevsel besin terimi, yalnızca besleyici etkilere sahip olmakla kalmayıp aynı zamanda vücudun fiziksel işlevleri üzerinde faydalı bir etki sağlayan ve bazı durumlarda belirli hastalık riskini azaltan besin ögelerini ifade etmektedir. İşlevsel besinlere artan talep ile birlikte bazı besin ögelerinin tüketiminde de artış meydana gelmeye başlamıştır. Tahıl bazlı besin ögeleri binlerce yıldır insan beslenmesinin temelini oluşturmakta ve diyet lifi ihtiyacının yaklaşık %50'sinin alımına katkı sağlamaktadır. Tam tahıllı besin maddesi tüketiminin, tip 2 diyabet, obezite, kanser ve kardiyovasküler hastalık gibi beslenmeye bağlı kronik hastalıkların gelişme riski ile ters orantılı olduğu bilinmektedir. Bu grup içerisinde yulaf (Avena sativa L.) içeriğindeki protein, doymamış yağ asitleri, vitamin, mineral, fenolik bileşikler, selüloz, arabinoksilan ve β-glukan dahil olmak üzere önemli besin ögeleri ve diyet lifi kaynağı olması yönüyle dikkat çekmektedir. Son zamanlarda, yulafın sağlık üzerine olumlu etkileri nedeniyle yapılan çalışmalar artış göstermiştir. Özellikle serum kolesterolü ve kardiyovasküler hastalıkların yanı sıra kanser, diyabet ve gastrointestinal hastalıkların önlenmesiyle de ilişkilendirilmektedir. Yulaf, fizyolojik olarak önemli miktarlarda karışık bağ (1,3-1,4) beta- d- glukan (BG) içeren çok az tahıldan biridir. Sağlık üzerine bu önemli etkilerinde beta glukanın önemi yüksektir. Bu etkilerin büyüklüğü, tüketilen yulaf β-glukanın dozu ve moleküler ağırlığına, gastrointestinal sistemdeki viskoziteyi belirleyen faktörlere bağlı olarak değişmektedir. Bu makalede, işlevsel bir besin olan yulafın sağlık üzerine etkileri literatürdeki kanıta dayalı son yayınlar incelenerek derlenmiştir.