EV TEKSTİLİ SEKTÖRÜNDE BIYOBOZUNABİLİRLİK ÇALIŞMALARI

Abstract

Geçmişten günümüze tekstil ürünlerinin birçok farklı ham madde kullanılmıştır. Döşemelik kumaşlarda en yaygın kullanılan ham maddeler pes, pamuk, keten gibi hem doğal hem de sentetik lifleri içermektedir. Hem doğal hem de yapay liflerin biyo bozunur davranışlarının bulunması günümüzdeki döngüsel ekonomi ve tasarımı doğrudan etkileyen faktörlerdir. Toprakta bulunan mikroorganizmalar sayesinde tekstil malzemeleri toprağa gömüldükleri zaman bozulmaya başlar. Tekstil malzemelerinin toprak içine gömüldükten sonra bu şekilde çözünmesine biyobozunurluk veya biyolojik bozunma denilmektedir. Tekstil malzemelerinin toprak altında gösterdikleri biyo bozunma davranışı birçok yapısal özelliğini etkilemektedir. Elyaf yapısındaki kristalin oranına, oryantasyon derecesine, polimerizasyon derecesine, hidrofil yapısı veya hidrofobik yapısı gibi faktörlere bağlı olarak farklı davranışlar gösterir. Tekstil malzemeleri gömüldüğü toprağın yapısı, topraktaki mikroorganizmaların türü ortam sıcaklığı, ortam nemi gibi birçok parametrelerden etkilemektedir. Tekstil malzemeleriniz polimerizasyon yapıları incelendiğinde biyolojik bozuna davranışlarını etkileyen diğer faktörler; daha düşük molekül ağırlığı, düşük miktarda kristalin ve oryantasyon bölgelerinin oranı, daha yüksek hidrofilite özelliği gösteren polimerler toprağın altında daha fazla çözünme göstermektedir. Tekstil ürünlerinde yaygın olarak kullanılan selüloz lifleri toprağa gömüldüklerinde toprak mikroorganizmaları tarafından kolaylıkla parçalandığı bilinmektedir, bu yüzden çevre dostu lifler oldukları düşünülmektedir. Ancak tüm selüloz liflerinin kimyasal ve fiziksel özellikleri farklılık gösterdiği için aynı biyolojik davranışları göstermezler. Sentetik PES liflerin bozunma davranışları ise ham maddesinin petrol olmasından kaynaklı olarak yaklaşık 400 yıl gibi uzun sürelerde bozunması gerçekleşmektedir. Günümüzde kullanılan ham petrolün yaklaşık % 4 ’ünün plastik üretimi için kullanılmaktadır. Yeşil bir dünya için sürdürülebilirlik kavramını benimsemeliyiz. Her gün artan iklim problemleri ile birlikte su ve enerji kaynaklarımızda azalmalar görülmektedir. Hızlı tüketimin yanı sıra doğaya bıraktığımız plastiklerin yüz yıllar boyunca doğada yok olmaması sebebi ile doğa ve doğadaki canlılar büyük tehlike altındadır ve zarar görmektedir. Bir plastik şişenin doğada çözünmesi 450 yıl sürüyor. Balık ağları 600 yıl, çocuk bezleri 450 yıl ve plastik bardaklar 50 yılda doğada çözünüyor. Bu çalışmada ev tekstilinde kullanılan doğal liflerin ve sentetik liflerin biyo bozuna bilirliği üzerine yapılan çalışmalar, ilgili standartlar ve son gelişmeler hakkında bilgi verilmiştir.