Çöven Bitkisi (Gypsophila perfoliata L.) Kök Ekstraktının Buğday (Triticum aestivum. L)Tohumlarında Bazı Çimlenme Karakterleri Üzerine Etkileri

Abstract

Bitkisel üretimin başlangıç noktası olan tohum materyalinin sağlıklı bir şekilde çimlenebilmesi optimum koşulların sağlanması ile gerçekleşmektedir. Artan küresel ısınma ve iklim değişikliğinin etkileri bitkisel üretim süreçlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Günümüzde artan abiyotik stres koşulları yapılan bitkisel üretim olanaklarını günden güne daha da zorlaştırmaktadır. Dolayısıyla abiyotik stres şartları altında yüksek verimli ve kaliteli bitkilerin geliştirilmesi için çimlenme ve gelişme süreclerini destekleyici uygulamaların tespit edilmesi oldukça önemli hale gelmiştir. Tıbbi ve aromatik bitkiler sentezledikleri biyokimyasallar ile diğer bitkilerin büyüme ve gelişim süreçleri üzerine teşvik edici veya engelleyici etkide bulunabilirler. Bu özelliklerinden dolayı tıbbi ve aromatik bitkilerin yüksek maliyetli ve çevre kirletici kimyasallara bir alternatif olarak kullanım olanakları yüksektir. Bu çalışmada tıbbi ve aromatik bir bitki olan çövenin (Gypsophila perfoliata L.) kök ekstraktı iki farklı şekilde, dört farklı buğday (Triticum aestivum L.) çeşidine ait tohumlara (Gerek 79, Bezestoya, Yıldırım, Alturna) uygulanarak bazı çimlenme karakterlerine olan etkisi araştırılmıştır. Çöven kökü özütü %10 konsantrasyonda hazırlanmıştır. Araştırmada buğday tohumlarına 3 farklı çöven kökü özütü uygulaması; kontrol, %10 çöven konsantrasyonunun ortama eklenmesi ve %10 çöven konsantrasyonu ile 24 saat ön uygulama ele alınmış ve deneme tam şansa bağlı deneme deseninde faktöriyel düzenlemeye göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede çimlenme oranı (ÇO%), çimlenme hızı katsayısı (ÇHK), çimlenme hızı indeksi (ÇHİ) ve ortalama çimlenme zamanı (OÇZ) üzerinde durulmuştur. Elde edilen verilere göre çöven kökü özütü hem farklı çeşitler hem de uygulamalar arasında tüm karakterleri çok önemli derecede etkilemiştir. Genotipler arasında inceleme yapıldığında en yüksek ÇO (80,89%), ÇHK (32,91) ve ÇHİ (8,36) Bezestoya çeşidinde elde edilmiş ve en düşük değerler ise sırası ile 57,78%, 25,72 ve 4,37 olarak Gerek 79 çeşitinden elde edilmiştir. OÇZ bakımından en düşük değer (3,12 gün) Bezestoya çeşitinden elde edilrken, en yüksek değer ise Gerek 79 çeşitinde (3,94 gün) gözlemlenmiştir. Denemede çöven kökü özütü uygulamaları bakımından en yüksek ÇO (75,33%), ÇHK (29,56) ve ÇHİ (6,63) ile %10 çöven konsantrasyonu ortama eklenmesinden elde edilmiş ve en düşük değerler ise sırası ile 64,00%, 24,72, ve 4,77 ile kontrol uygulamasında gözlemlenmiştir. OÇZ bakımından en düşük değer (2,96 gün) %10 çöven konsantrasyonu ile 24 saat ön uygulamadan ele elde edilrken, en yüksek değer ise kontrol uygulamasında (4,16 gün) tespit edilmiştir. Sonuç olarak tüm çimlenme karakterleri bakımından en yüksek değerler, Bezestoya ve Alturna çeşitlerinde %10 çöven konsantrasyonu ile 24 saat ön uygulamadan elde edilmiştir.