Geçmişten Günümüze Türklerde kullanılan Alfabeler ve Harf İnkılabı

Abstract

Yazı, alfabe ve konuşulan dil arasında birbirlerini tamamlayan bir ilişki söz konusudur. İnsanların konuşurken ifade ettikleri kelimelerin, görsel semboller aracılığıyla yazıya doğru lanse edilmesi ile eğitim, bilim, kültür seviyeleri arasındaki yakın ilişki vardır. Türkler tarih boyunca çok geniş coğrafyalarda çok sayıda devlet kurabilme başarısını göstermiştir. Ancak devlet kurmadaki bu maharetini alfabe seçiminde gösterememişlerdir. Alfabe seçimlerinde ne yazık ki Türkçenin ses, gramer ve fonetik yapısına uygun olmayan seçimler yapmışlardır. Türklerin Müslüman olduktan sonra kullanmaya başladıkları Arap alfabesi en uzun süre yazı dili olarak kullanılmıştır. Osmanlı Devleti döneminde kullanılan Osmanlıca içerisinde Arapça, Farsça ve Türkçe kelimeler barındıran karma bir dil olarak kullanılmıştır. Bu dönemde, Türkçe ile Arapça dillerindeki zıtlıklara rağmen, Türkçe kelimeleri Arap harfleri ile yazma girişiminde oldukça başarısız olmuştur. Nitekim Osmanlı Devleti’ndeki çok düşük okuryazar oranı bu harfleri kullanmanın tezahürü olarak karşımıza çıkmaktadır. Tanzimat döneminde Münif Paşa ile başlayan alfabe tartışması zamanla diğer Osmanlı aydınlarının da katılması ile giderek büyümüştür. Ancak Arap alfabesinin Kur’an dili olması ve milli kültürümüzün yok olacağı gibi mesnetsiz gerekçelerle anlamlı bir ilerleme sağlanamamıştır. Mustafa Kemal Atatürk Milli Mücadele yıllarından sonra Milli kültürümüzü en doğru yansıtacak alfabenin seçimi ve düzenlenmesi ile ilgili Dil Encümeni kurumunu kurdurmuştur. Hazırlanan Dil Encümeni raporu doğrultusunda 1 Kasım 1928’ te Harf İnkılabı gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada doküman incelemesi yöntemiyle konu ile ilişkili kitap, tez ve makaleler ile uzman görüşlerinin derinlemesine analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulardan hareketle Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler ve Harf İnkılabı konusunda yapılan tartışmalara ışık tutmak amaçlanmıştır.