Mimarlığın Kült Ev Projeleri: Mimarlık Gerçekten Özerk Olabilir mi?

Abstract

Mimarlıkta özerklik kavramı farklı anlamlara gelecek şekilde tanımlanmakta ve tartışılmaktadır. Ancak özerkliğin özellikle özgürlük kavramıyla birlikte ele alındığı anlaşılmaktadır. Bu yazıda mimarlığın özerkliği Farnsworth Evi, House I ve Embriyolojik Ev gibi mimarlık tarihinde önemli bir yer ve değer edinmiş olan ev projeleri üzerinden tartışmaya açılmaktadır. Tartışma, mimarlığın gerçekten özerk olup olmadığına yanıt aramak yerine ve bunun ötesinde mimarlığın ve özerkliğin sınırlarını sorgulamak üzere ortaya koyulmaktadır. Bu sorgulama ise özellikle ev gibi belirli yaşamsal ve tasarımsal standartları olması beklenen projeler üzerinden yapılmaktadır. Çünkü mimarlığın özerklik arayışında yere, işleve, tarihe, kültüre, geleneğe ve ölçeğe ilişkin tüm kalıpları ve standartları aşmaya ya da en azından bunlardan uzaklaşmaya çalışıldığı anlaşılmıştır. Diğer yandan mimarlar, tasarımlarını meşrulaştırma ihtiyacıyla ve sıklıkla sanat, felsefe, biyoloji ve diğer bilim dalları gibi mimarlığın kendisi dışındaki disiplinlere başvurmaktadır. Hatta bu disiplinlerden edindikleri kavramsal ve yöntemsel bilgiyi mimarlık alanına uyarlama biçimleri, mimarlığın disipliner sınırlarının sorgulanmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla mimarlığın disiplinlerarası ilişkileri özerk bir disiplin olmadığını ortaya koymaktadır. Mimarlığın diğer alanlarla kurduğu disiplinlerarası ilişkiler, kendisini ve mimarlık ürünlerini meşrulaştırmasını sağlamaktadır. Ancak meşrulaştırma ihtiyacı, mimarlığın özerk bir alan olarak değerlendirilememesiyle sonuçlanmıştır. Yazıda mimarlığın özerkliği ile mimarlık ürününün özerkliği birbirinden ayrı tartışma konuları olmadığı için mimarlık gibi mimarlık ürününün de tam anlamıyla özerk olmadığına vurgu yapılmaktadır.