Yaşlılıkta Yaygın Görülen Nörodejenaratif Hastalıklarda Model Bir Organizma:Caenorhabditis Elegans

Abstract

Yaşlanma, organizmanın zamanla fonksiyonunu yitirerek ölüme gitmesi süreci olup, yaşlanmayla beraber yaşlılarda gerilemeler meydana gelmekte, yetersizlikler ortaya çıkmakta, günlük yaşam becerileri ve aletli günlük yaşam aktiviteleri ile ilgili güçlükler yaşanmaktadır. Fizyolojik yönüyle yaşlanma kronolojik yaşla birlikte görülen değişiklikleri yansıtırken, psikolojik boyutuyla yaşlanma; kronolojik yaş ilerledikçe oluşan öğrenme, psikomotor aktivite,problem çözme ve kişilik özellikleri açısından insanın uyum kapasitesindeki değişimi ifade eder.Çağımızda yaşam kalitesinin yükselmesiyle ortalama yaşam süresi, dolayısıyla yaşlılar arasında nörodejeneratif hastalıkların görülme prevelansı artmıştır. Yaşlanma süreci evrensel, ilerleyici, aşamalı ve dirençli olmasına rağmen, mikrobiyota hedefli yaşlanma yönetimi, sağlığı geliştirmede ve yaşlanmayı önlemede yeni bir yaklaşımdır. Yaşlı popülasyonda yeterli bilişsel ve fiziksel yeterliliğin sağlanması ve kronik hastalık riskinin azaltılması için beslenme büyük önem taşımaktadır. Yaşlanma sürecinin aydınlatılmasında çeşitli modeller yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.Son yıllarda yaşam süresinin uzaması halihazırda insan sağlığı ve yaşam kalitesi ile son derece ilgili olan Caenorhabditis elegans (nematod) üzerinde yapılan çalışmaların önemi artmıştır. Caenorhabditis elegans , genetik izlenebilirliği, kısa ömrü ve yaşa bağlı fizyolojik değişiklikler gibi birçok avantajı nedeniyle yaşlanma araştırmaları için son derece değerli bir modeldir.Caenorhabditis elegans’ın genetiğinin aydınlatılmış olması, insan genleri ile %60-80’lere yakın oranda benzer olması özelliği nedeniyle yaşlanma çalışmalarında genellikle yer almaktadır, bu özelliğin yanında ekonomik olması ile laboratuvarda kolayca yaşaya bilmesi Caenorhabditis elegans’ın yaşlanma çalışmalarında yaygın olarak çalışılmasına ortam hazırlamaktadır .