ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ VE DÜNYADAKİ UYGULAMALARI IŞINDA TÜRKİYE’YE UYGULANMA OLANAKLARI

Abstract

Son dönemlerde Eko-Endüstriyel parklar, Endüstriyel Metabolizma, Endüstriyel ekoloji, demateriyalizm, endüstriyel simbiyoz ve Toksikoloji gibi kavramlar interdisipliner bilim alanlarında yerini almaya başlamıştır. Hammadde darlığı, geniş bir üretim çeşitliliği, enerji, kalifiye iş gücüne ihtiyaç duyulması ve bir üretim sistemin atığının diğerinin hammaddesi eğilimi ve çevresel sorunlar öne çıkan en önemli unsurlardır. Bundan dolayı birlikte yaşam anlamına gelen Simbiyoz kavramı biyolojide, psikolojide ve sosyal ilişkilerde kullanıldığı gibi endüstriyel alanda da kullanılmaktadır. Yeraltı ve yer üstündeki kaynakların sürekli tüketilmesi, sorumlu bir üretim, üretim aşamalarının anlamlı sıralanması ve benzer üretim yapan ve bir firmada çıkan çıktıları hammadde veya enerji kaynağı olarak kullanan kurumların aynı bölgede veya ulaşılabilir bir mesafede kümelenmesi gerekir. Endüstriyel Simbiyoz olarak adlandırılan bu yeni yaklaşımda aynı tarz üretimler yapanlar ile üretimde çıkan veya üretim fazlası (atık malzeme, enerji,su) çıktıların tekrar kullanılmasıyla sürdürülebilir bir büyüme ve temiz çevre hedeflenmektedir. Endüstriyel Ekolojinin alt kolu olan Endüstriyel Simbiyoz ile ortak aklın geliştirilmesi, işbirliğinin arttırılması, EkoEndüstriyel parkların geliştirilmesi ile endüstriyel bir metabolizmanın oluşturulması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede dünyanın gelişmiş ve gelişmekte olan devletlerinde Endüstriyel Simbiyoz çalışmaları son yıllarda hız kazanmıştır. Türkiye’de ise AB çerçeve programları (FP) , Ufuk Avrupa projeleri, Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) ve Kalkınma ajansları vasıtasıyla çalışmalar desteklenmektedir. Türkiye’de şimdiye kadar uygulanan projelerin bazıları, Trakya, İskenderun körfezi, Ankara Ostim organize sanayi bölgesi, İzmir, Gaziantep ve Antalya organize sanayi bölgesi Endüstriyel Simbiyoz programları bunlardan bazılarıdır. Fakat Türkiye’de her coğrafi bölge ve her belediye kendi Endüstriyel Simbiyoz programını geliştirmeli ve uygulamalıdır. Bunun sonucunda çok ciddi oranda enerji, insan kaynağı ve hammadde tasarrufu sağlanacaktır. Böylece dematreyalizm yani az hammadde ile çok üretim ve karlılık artacaktır. Dolayısıyla atık madde, toksikolojik kazanım ve düşük karbon emisyonu elde edileceğinden çevrenin kirlenmesinin önüne de geçilecektir.